Çiçek Nasıl Kurutulur?
İlk vakitler kuruyunca rengi ve şekli bozulmayan çiçekler kültüre alınmış, bunların daha dayanıklı, iri çiçekli, katmerli, uzun boylu kültür varyeteleri elde edilmiştir.
Bu konuda yapılan araştırmalar çoğaldıkça farklı yöntemlerin kullanılması birlikte hemen hemen bütün çiçeklerin yepyeni toplanmış gibi son aşama canlı 1, biçimde uzun süre iç mekanları süslemesi sağlanmıştır.
Bu kurutma çiçeklerin yanı sıra birtakım bitkilerin dekoratif yaprakları (Eucalyptus gunnu (okaliptus), Magnolia grandiflora (manolya), Eğreltiler gibi), bazısının tohum kapsülleri, tohum zarfları sebebiyle (Papaver somniferum (haşhaş), Lunaria annua) ve üstelik ara sıra enteresan dalları (Salix caprsa (keçi söğüdü), Cornus sp: (kızılcık), Corylus avellana (fındık)) sebebiyle yapılmaktadır. Ilex aquifolium (çoban püskülü), Crataegus coccinea (ak diken) gibi dekoratif meyveleri olan bitkilerde meyveleri sebebiyle kurutulmaktadır. Tazeyken çabuk solan veya dikkatimizi çekmeyen birtakım bitkisel materyallerde (Erygium sp.) kurutulduğunda kritik 1 yardımcı materyal bi şekilde dikkati çekmektedir (Thorpe, 1985).
Kurutma amacıyla bitkisel materyalin toplanmasında gün içindeki vakit çok önemlidir. Kesinlikle nemli bir günde toplanmamalıdır. Materyal çığın kurumasından sonraları ve akşam nemi başlamadan önceki vakit aralığında toplanmalıdır.
Bitkinin gelişme süresi içinde farklı bitki cinslerine, üstelik aynı cinsin farklı türlerine göre farklılık kazandığı için bitkisel materyalin gelişmenin hangi devresinde toplanacağı konusunda kapsamlı bir düşünce ortaya atılmaz.
Çiçek kurutmada kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:
? Hava ile kurutma
? Presleyerek kurutma
? Gliserin ile kurutma
? Kumda kurutma
? Borax ile kurutma
? Silisyum ile kurutma
? Mikro dalga fırında kurutma
Hava ile Birlikte Kurutma
Çok sayıda varyasyonları ve farklı terimleri içerdiğinden hava ile birlikte kurutma çok kapsamlı bir terimdir. En geniş anlatımla hiç bir kimyasal kurutucu kullanılmaksızın doğal bir şekilde kurutulan çiçekleri ifade eder. Bu teknik iyi havalandırılan, karanlık veya çok hafif loş ışık alan, kuru, temiz ve sıcak bir yerde uygulanmalıdır. Şunun için bir tavan arası odası veya merdiven altı boşluğu çok uygundur. Bitkisel materyalin hızlı kuruması için sıcak, kuru bir ortam ve iyi vantilasyon şarttır. Çünkü ne kadar çabuk kurursa rengini ve şeklini o aşama iyi korur. Eğer kurutma ortamı ışık alırsa renkleri solar. (Foster; 1988).
Bitkisel materyal toplanır toplanmaz mümkün olduğunca çabuk kurutulmalıdır. Özellikle yaprakları için kurutulanlar dışında kalanların, yaprakları bitkisel materyal henüz taze ve kolay koparılırken uzaklaştırılır. Yapraklar koparıldıktan sonraları dallar küçük bir demet halinde toplanır, sicim veya lastik bant birlikte bağlanır. Dallar kururken büzüşür ve çeker; bu nedenle mümkün olduğunca sıkı sıkı bağlanmalıdır. Demetler hava sirkulasyonuna imkân verecek aralıklarla ve ters bir şekilde asılmalıdır.
Kurumuş çiçekleri bazen bir kitap yaprağının arasında, bazen süs eşyalarıyla bütünlenmiş bir aranjmanda buluruz. Kurutulmuş bir çiçek anılarımızda yer edinirken, çevremizi süslemekte de hep onlar kullanılmıştır. Sevdiğimiz, beğendiğimiz yada nadide çiçekleri uzun yıllar tüm güzelliğiyle koruyup sergileyebilmek için, onları kurutarak saklamaya çalıştık. İşte bu yazıda çiçeklerimizi nasıl kurutabileceğiniz hakkında bilgiler vermeye çalışacağım.
Çiçek kurutmada ilk dikkat edilecek esaslar; kurutulacak çiçeğin renginin ve şeklinin korunmasıdır. İlk önceleri kuruma koşullarında bu unsurlara dayanıklı çiçekler tercih edilirken sonraları şekil ve rengin korunmasını sağlayacak yöntemler geliştirilmiştir. Çiçek kurutmada kurutulacak bitkinin gelişme sürecindeki dönem ve toplanacağı vakit önemli yer teşkil eder. Daha iyi sonuç elde etmek için çiçekler nemin az olduğu bir günde, sabah çiği yada akşam nemi vurmadan toplanmalı ve kurutma işlemine tabi tutulmalıdır.
Presleyerek Kurutma
Presleme yöntemi birlikte kurutulması amaçlanan bitkisel materyal, derinliğini yitirerek 2 boyutlu hale getirilir. Bu nedenle çok etli, kalın, çıkıntılı yüzeyli yapraklar ve çiçekler, birkaç kat petali olan çiçekler ve dalı birlikte ile kurutması amaçlanan yaprakları dalın etrafına spiral 1 şekilde dizili olanları ve kalın odunsu saplı bitkisel materyal bu yöntemle kurutmaya elverişli değildir. yalnız Rosa sp. ve Dianthus caryophyllus gibi 1 kaç kat tacç yaprağı olan çiçeklerin taç yaprakları tek tek koparılarak kurutularak arkasından bunlarla değişik kompozisyonlar yaratılabilir.
Presleme yöntemi birlikte kurutma içcin birkaç tabaka kurutma kağıdı alınır ve ortalarından ikiye katlanarak A4 formunda dosyalar oluşturulur. Bitkisel materyal düzgün 1 şekilde dosyanın içine yerleştirilir. Yerleştirme sırasında yaprakların konulmamasına ve birbiri üstüne gelmemesine dikkat edilmelidir. Bu dosyalar kuru 1 yerde düzenli 1 şekilde üst üste yerleştirilir ve üzerlerine ağır 1 kaç kitap konarak kurumaya bırakılır (Westland ve Critchley, 1975).
Bu işlem için dosyalar altına ve üstüne konan 2 tahta parçasının arasına, yarılarından mengeneyle sıkıştırılarak da yerleştirilebilir. Kurutma işlemi sırasında 34 günde 1 dosyalar açılıp materyal denetim edilir ve nemlenen kurutma kağıtları varsa bunlar yenileri birlikte değiştirilir. Kuruma 2-4 hafta arasında değişen surelerde gerçekleşir.
Gliserin ile Kurutma
Coğu meyve, yaprak gibi kalın dokular için en ideal kurutucudur. Gliserin yöntemi birlikte yeşil yapraklar sık sık zengin güz kırmızısı, kahverengisi, bronz veya sarı renge dönüşür. Renk değişimi bitkinin cinsine bağlı değildir. Toplanma zamanı ve materyalin gliserinle muamele suresi faal olmaktadır.
Uzun yıllar bozulmadan güzelliğini koruyan gliserin birlikte muamele edilmiş materyal tozlandığında sabunlu sıcak su ile birlikte yıkanarak yine orijinal görünümü kazanır.
2 kısım kaynar su içine bir kısım soğuk gliserin ek edilerek iyice karıştırılmalı ve solusyon dalları ıslatmayı düşündüğümüz kapların içine 12-15 cm yüksekliğinde dökülmelidir. Muamele sırasında gliserin düzeyi denetim edilmeli ve 12 cm’nin altına indiğinde solusyon ek edilmelidir. Bu işlem yumuşak saplı bitkiler için 3-6 günde odunsu dokular içinse bir ile 6 hafta arasında değişen surelerde son bulmaktadır(Hillier ve Hilton, 1990).
Yaprak yüzeyinde nem damlacıkları oluştuğunda, yaprak uçlarında renk değişimi olduğunda ve yaprağın alt yüzü yağlı 1 görünüm aldığında dallar solusyondan çıkarılır. Dallar ve yapraklar 1 tülbent yardımı birlikte kurutulur.
Eğer dalların uç kısmına doğru olan yapraklar solgun görünüyorsa 1 sure dallar baş aşağı asılarak solusyonun uç kısımlara çekilmesi sağlanır. Tekrar kullanım için gliserin solusyonu saklanır ve üzerine 1 kaç damla beyazlatıcı damlatılması onu küflenmeden korur.
Kumda Kurutma
Hava ile kurutma bir çok çiçekte etkili olmasına rağmen tüm çiçekler bu yöntemle etkili bir biçimde kurutulamamaktadır. Presleme yöntemi de çiçeğin şeklini bozduğu için kumda kurutma yöntemi geliştirilmiştir. İşlem sırasında kullanılacak kum çok ince taneli ve içindeki minarelerden, organik maddelerden ve milden arındırılmış olmalıdır. Yıkanıp süzülen ve iyice kurutulan kum kurutulacak çiçeğe, uygun boyutlarda bir kutu içerisine 3-4 cm yüksekliğinde yayılır. Kutuya yerleştirilen çiçeğin en ince ayrıntılarına kadar işleyecek şekilde, özenli bir şekilde çiçeğin üstü tekrar 3-4 cm kum ile kapatılır. Bu şekilde kuruttuğumuz çiçeğin cinsine göre 3-5 hafta içinde kurutma işlemi tamamlanır.
Borax İle Kurutma
Kumda kurutma yöntemiyle aynı şekilde uygulanır fakat kumdan daha hafif olan borax çiçeğin şeklinin bozulmaması için tercih edilmektedir. Kuruma süreci iyi takip edilmeli kuruma gerçekleşince çiçeğimiz borax nedeniyle oluşabilecek lekelerden korunmak için bir fırça yardımıyla iyice temizlenmelidir.
Silisyum İle Kurutma
Silisyum hızlı 1 kurutucudur. Çoğu çiçeklerin kuruması 2-3 gün içinde gerçekleşir. Lilium sp (zambak) gibi etli yapraklı çiçekler dahi on gün içinde kuruyabilir. Bu nedenle parlak, canlı renkleri korumak için idealdir.
Silisyum diğer kurutuculardan daha çok pahalıdır fakat süresiz bir şekilde tekrardan kullanılabildiği icin yalnızca baslangıçta 1 harcama gerektirir. Silisyum kristalleri çok ince üstelik toz gibi olmalıdır. Satın alınan silisyum kristalleri eğer kuruysa mavi, nemli ise pembe veya ak renklidir.
Mikro Dalga Fırında Kurutma
Mikro dalga fırınların geliştirilmesi ile kurutma işleminde kullanılan en yeni ve hızlı yöntemdir. Kurutma süresi dakikalar içerisinde gerçekleştiği için renk ve şeklin en üst seviyede korunduğu yöntem şu an bu yöntemdir. Fakat kuruma süresi çok kısa olduğu için sürenin ayarlanması biraz güçtür. Bitki öz suyu eğer kurutma işleminde normalden az ise iyi sonuç vermeye bilir yada biraz fazla tutulursa yine istenilen kurutma derecesi elde edilemeyebilir. Yine de bu yöntem neredeyse tüm çiçeklerde etkili sonuç vermektedir. Yapılacak denemelerle kurutma süresindeki en uygun süre tespit edilecektir.
Çiçeklerin ağırlığı kururken dalları aşağıya doğru çekeceğinden dolayı demetler ters bir şekilde asılırlar. Fakat bunun istenen etkiyİ sağlamadığı bazı durumlar vardır. Physalis alkikengi’nin (Çin feneri) parlak portakal renkli tohum kapsülleri ters asıldığında doğal, şekilleri bozularak kurur. Bu nedenle yatay bir şekilde uzatılan 1 cisim üzerine ayrı ayrı, dik bir şekilde bağlanmalıdır.
Daucus carota (havuç) ve Gerbera jamesonii gibi bitkilerin çiçekleri ters bir şekilde asılıp kurutulduğunda taç yaprakları kıvrılarak kapanacaktır. Bu tür bitkiler çiçeklerini destekleyecek şekilde yeterli genişlikteki tel kafeslerin arasında kurutulmalıdır. Clematis vitalba, Humulus lupulus (şerbetçi otu) vb. sarılıcı bitkilerde yatay bir telin üzerine gevşek bir şekilde tutturularak kurutulabilir.
Eğer tüm materyal kurutmak için ters bir şekilde asılırsa sonuçta yapılan aranjmanlar aşırı dik görünüm alacaktır. Onun için kurutulurken bazı materyalin hafif eğilmesine müsaade verilmelidir. ÖOrn:Typha latifolia (saz), Gramineae Familyası üyeleri gibi.
Uygun aralıklar bırakılarak bitkisel materyal gazete kağıdı üzerine yayılarak da kurutulabilir. Fakat küflenmesi için iki günde bir çevrilmelidir. Havada kurutmanın diğer bir varyasyonu evaporasyon tekniği bir şekilde adlandırılır. Bu yöntem çiçekler 2-5 cm yüksekliğinde su içeren vazoların içine yerleştirilir. Böylece çiçekler kururken evaporasona da müsaade verilir ve kurutma işlemi ağır bir şekilde fakat doğal pozisyonlarını koruyarak gerçekleşir. Bu yöntem özellikle Hydrangea macrophylla (ortanca), Calluna vulgaris (süpürge çalısı), Ageratum houstonianum (vapur dumanı) ve tüm Gramineae familyası için uygundur.
Kurutulan Bitkisel Materyalin Kullanımı
Kurutulan materyallerde renk, doku ve şekil kombinasyonla iyi ayarlanarak birbirinden güzel arajmanlar oluşturulabilir. Porselen, cam, pirinç, bakir veya hasır örgüsü değisik şekillerdeki kaplardan bu amaçla yararlanılır. Eski 1 bakir mangalı ve kömür ütüsü üstelik 1 deniz kabuğu atıldığı köşesinden çıkarılarak içine yerleştirilen çiçeklerle odanın 1 köşesine canlılık getirilebilir.
Kurutulan bitkisel materyalle degisik kompozisyonlar yapılması biraz da kisinin yaratici gucune dayanmaktadir. Böylesi güzel ve seyrine doyulmayan bu kompozisyonlar en azından bir sene gibi uzun 1 suüre kullanılabilir. Toz, güuneşs ışınları ve yağ, buğu gibi yıpratıcı faktörlerden korunarak bu sure daha da uzatilabilir.
